[ad_1]
WASHINGTON: Magnetars behoren tot de meest extreme objecten in het universum – een klasse van compacte stellaire overblijfselen die neutronensterren worden genoemd en die over immens sterke magnetische velden beschikken. Af en toe produceren ze enorme uitbarstingen van gammastraling in de sterkste niet-destructieve vrijgave van energie die in de kosmos bekend is.
Wetenschappers hebben nu het meest afgelegen bekende voorbeeld van een van deze uitbarstingen gedetecteerd, een gigantische uitbarsting genoemd, van een magnetar die zich in een sterrenstelsel bevindt dat Messier 82 of M82 wordt genoemd. Deze golf van gammastraling, de meest energetische vorm van licht, ontketende in slechts een tiende van een seconde de hoeveelheid energie die onze zon zou uitstralen in een tijdsbestek van ongeveer 10.000 jaar, zeiden ze.
Er zijn slechts twee bevestigde gigantische uitbarstingen waargenomen in ons Melkwegstelsel, in 2004 en 1998, en slechts één eerdere in een ander sterrenstelsel, in 1979, in de aangrenzende Grote Magelhaense Wolk, aldus de onderzoekers.
“Reusachtige uitbarstingen zijn zeer zeldzame gebeurtenissen”, zegt astrofysicus Sandro Mereghetti van het Italiaanse Nationale Instituut voor Astrofysica (INAF) in Milaan, hoofdauteur van het onderzoek dat woensdag in het tijdschrift Nature is gepubliceerd. “De Melkweg bevat minstens dertig magnetars, mogelijk nog veel meer, waarvan nog niet is waargenomen dat ze gigantische uitbarstingen uitstoten.”
M 82, bijgenaamd het ‘sigarenstelsel’ omdat het van opzij bekeken een langwerpige en sigaarachtige vorm heeft, bevindt zich op 12 miljoen lichtjaar afstand van de aarde in het sterrenbeeld Grote Beer. Een lichtjaar is de afstand die het licht in een jaar aflegt, 5,9 biljoen mijl (9,5 biljoen km). De magnetar-reuzenvlam van de Grote Magelhaanse Wolk bevond zich op een afstand van ongeveer 160.000 lichtjaar van de aarde.
De gigantische uitbarsting van de M82 was de verst bekende, maar niet de meest energieke. Het exemplaar dat in 2004 werd gespot, had de energie die overeenkomt met ongeveer een miljoen jaar aan zonne-energie.
Hoewel er meer energetische kosmische gebeurtenissen zijn, zoals supernova-explosies aan het einde van het leven van een massieve ster en uitbarstingen van gammastraling veroorzaakt door het samensmelten van twee neutronensterren, brengen deze, in tegenstelling tot gigantische uitbarstingen, vernietiging met zich mee. Magnetars zenden ook af en toe uitbarstingen van gammastraling en röntgenstraling uit met een lager energieniveau dan gigantische zonnevlammen.
Neutronensterren worden geboren bij de explosie en ineenstorting van sterren die aan het einde van hun levenscyclus acht tot 25 maal de massa van de zon hebben. Ze comprimeren een of twee maal de massa van de zon tot een bol ter grootte van een stad.
“Het zijn de meest compacte en dichte astrofysische objecten. Ze zijn zo compact als atoomkernen”, zei INAF-astrofysicus en co-auteur van de studie Michela Rigoselli over neutronensterren.
Het belangrijkste kenmerk dat magnetars onderscheidt van andere neutronensterren is een magnetisch veld dat 1000 tot 10.000 keer sterker is dan het magnetisme van een gewone neutronenster en een biljoen keer dat van de zon.
‘We kunnen zeggen dat magnetars neutronensterren zijn die worden aangedreven door hun eigen magnetische energie. Dit gebeurt niet bij gewone neutronensterren’, zei Mereghetti.
“Een gigantische uitbarsting komt voort uit een herconfiguratie en een herverbinding van het magnetische veld van de magnetar”, voegde Rigoselli eraan toe.
Aangenomen wordt dat de magnetar in dit onderzoek snel ronddraait en mogelijk elke paar seconden een rotatie voltooit. De gigantische uitbarsting werd op 15 november 2023 gedetecteerd door het Integrale ruimteobservatorium van de European Space Agency in M82, een sterrenstelsel met een stervormingssnelheid die veel hoger is dan die van de Melkweg – een ‘starburst-stelsel’ genoemd.
‘Het feit dat Messier 82 zo actief is in stervorming is relevant voor onze bevindingen,’ zei Rigoselli. “In zo'n actief sterrenstelsel zijn er veel jonge, massieve sterren, zoals die welke evolueren tot supernova-explosies en neutronensterren voortbrengen. Het zou verdacht zijn geweest om een magnetar-gigantische uitbarsting te detecteren die uit een rustig sterrenstelsel komt.”
[ad_2]
Source link
